CHÚNG TA CÓ HIỂU LẦM TỪ "HỌC" KHÔNG?
"Ừ chị học ngu nhưng kiếm ra tiền còn hơn người 25, 30 điểm thi mà không kiếm được đồng nào", “Học ngu mà kiếm nhiều tiền còn hơn học giỏi mà không kiếm được tiền. Xã hội bây giờ chỉ cần tiền thôi các bạn hiểu hông?” là hai phát ngôn đang gây tranh cãi của hai bạn trẻ rất nổi tiếng. Mình không đồng tình với ý kiến của hai bạn, nhưng, mình cũng không đồng tình với một số ý kiến chỉ trích hai bạn kiểu: "Chỉ có người học ngu mới phát ngôn như vậy".
Trước khi nổi đình đám với "Trứng rán cần bơ", Thanh Tâm đã cho ra đời rất nhiều video. Hàng loạt video cũ khi bị cư dân mạng đào lại cũng nhận được lượng tương tác cao, chứng tỏ bạn Tâm không phải “siêu sao chỉ có 1 hit”. Để tên tuổi vẫn còn nhiệt đến tận giờ này, mình tin là bạn đã phải có khoảng thời gian tìm hiểu tâm lí những người thích chơi Tiktok, research câu nào đủ hay để xuất hiện trên video, tập biểu cảm, theo dõi các trend trên mạng xã hội để bắt chước và cho ra lò video của mình một cách nhanh chóng nhất. Xoài Non đã từng là mẫu ảnh, từng đóng MV. Để liên tục được book show, hẳn cô bạn cũng phải tìm hiểu cách tạo dáng đẹp, cách biểu cảm đa dạng, cách khoe góc mặt đẹp và chỉnh sửa video để chúng thật lung linh trên Tiktok. Tất cả những điều đó, gọi là học. Rõ ràng, hai bạn đã rất cố gắng học hỏi để tiến bộ trong lĩnh vực của mình. Việc có lượng fan riêng, được một số nhãn hàng tin tưởng đặt bài quảng cáo và kiếm sống với kiến thức của hai bạn cho thấy từ "học ngu" đáng lẽ không nên nằm trong từ điển của cả hai.
Theo từ điển Hoàng Phê, nghĩa lớn của từ "học" là "thu nhận kiến thức, luyện tập kĩ năng do người khác truyền lại". Trong tiếng Anh có hai từ về sự học gần gũi nhất là study và learn. Trong đó, study được giải nghĩa là "to learn about a subject, especially in an educational course or by reading books" (tạm dịch: học về một môn nào đó bằng cách tham gia một chương trình học hoặc đọc sách). Study là con của learn, và learn được giải nghĩa là "to get knowledge or skill in a new subject or activity" (tạm dịch: đạt được kiến thức hoặc kĩ năng trong một lĩnh vực mới). Không có bất kì một từ điển nào nêu rằng việc học nghĩa là cố gắng được điểm cao trong những kì thi, rằng học nghĩa là bắt buộc phải uyên bác về Toán Lý Hóa Văn Sử Địa... Vậy nên suy cho cùng, điểm số thấp không tượng trưng cho khái niệm học ngu. Và liệu có khái niệm học ngu không, khi thứ chúng ta đang cố gắng là "đạt được kiến thức"? Theo mình là không, chỉ có người ít kiến thức hơn người khác. Bởi vì rõ ràng nếu so kiến thức về Liên Minh Huyền Thoại giữa một game thủ với kinh nghiệm chơi LOL 10 năm với một nhà khoa học về Thần kinh, người chưa bao giờ đụng vào trò chơi này, ai cũng rõ ràng người nào giỏi hơn. Nhưng thế không có nghĩa là người còn lại nên bị mắng "ngu".
Khi xem clip của Thanh Tâm, Xoài Non và đọc một loạt bài đánh giá về phát ngôn của hai bạn, mình luôn nằm trong tâm thế thắc mắc. Nguồn cơn câu nói của Tâm là lúc bạn nhận một comment trên livestream bảo bạn chỉ được 15 điểm. Xoài Non bùng nổ phát ngôn gây bão vì bạn đã nhận rất nhiều bình luận kiểu “học ngu, chỉ được cái mặt” từ trước. Mình thắc mắc tại sao giáo dục của chúng ta lại luôn gò học sinh theo kiểu nghĩa của từ học là phải trên thông thạo Toán dưới tỏ tường Văn, rằng những bạn “học giỏi” sẽ luôn có điểm cao còn học dốt nghĩa là các bài kiểm tra bị điểm thấp, để rồi rất nhiều bạn trẻ bị đánh giá nặng nề chỉ vì các bạn không hợp với môi trường 13 môn trên trường. Trên đời chỉ có 13 môn học sao? Thanh Tâm và Xoài Non là sản phẩm của rất nhiều thứ, trong đó có một hệ thống giáo dục và xã hội đánh giá con người qua điểm số và bằng cấp mà không xem việc “học” như nghĩa vốn có của nó: tìm hiểu, nghiên cứu về một kiến thức mới. Với các bạn, học nghĩa là cố gắng để đạt điểm cao trong các kì thi. Người điểm cao là giỏi, người điểm thấp là dở. Trong khi, các bạn vốn là những người học giỏi trong lĩnh vực của các bạn. Và chính sự nỗ lực học tập ấy cũng là thứ giúp các bạn “kiếm được tiền”. “Học giỏi” và “kiếm ra tiền” ở đây có mối liên hệ với nhau, nhưng chính các bạn cũng không nhận ra mình là một người học giỏi.
Có bao giờ bạn thắc mắc vì sao tại Đại học giảng viên lại không giảng nhiều trong khi khối lượng kiến thức đồ sộ hơn cả ba cấp cộng lại rất nhiều? Ở Đại học, tất cả những gì bạn cần là khả năng tự học. Tự học đóng vai trò vô cùng quan trọng, bởi rõ ràng sau này ra đời sẽ chẳng có thầy giáo nào gõ tay bạn bảo không được thế này, thế nọ. Sự học ở Đại học rèn luyện cho bạn tự học ở level cao nhất để sẵn sàng chiến đấu với thế giới. Vai trò của trường lớp trong ba cấp đóng vai trò dìu dắt khi bạn còn thơ dại, rèn kĩ năng tự học từ từ để bạn làm quen với nhịp độ cuộc sống. Những bạn trẻ có GPA cao thường được đánh giá tốt bởi điều đó chứng minh bạn có khả năng tự tìm hiểu kiến thức tốt, không phải thầy dạy A thì các bạn chỉ biết A. Nhưng, để điểm cao thì không chỉ có cách tự học. Đó là lí do điểm không hoàn toàn phản ánh khả năng của con người.
Có một câu chuyện mà mình nhớ mãi về sự học, đó là câu chuyện về diễn viên Moon Joo Won. Joo Won từng đóng trong Vua Bánh Mì, Thiên Tài Lang Băm (bộ phim đã giúp anh đạt giải Daesang đầu tiên trong sự nghiệp) cùng nhiều phim có rating khủng khác. Khi được nhận vai Gaksital trong bộ phim cùng tên, Joo Won đã phi ngay đến phim trường vào ngày khai máy, dù một tuần đầu tiên anh không hề có cảnh quay nào cả. Người ta hỏi anh đến đó làm gì, anh bảo, em quan sát. Suốt một tuần, Joo Won xuất hiện trên phim trường từ lúc khai máy đến lúc cả dàn diễn viên về hết để tìm hiểu cách các bạn diễn biểu cảm, cách đọc lời thoại, cách đạo diễn chọn góc mặt... Joo Won bị đánh giá rất thấp trong những ngày đầu ra mắt, bởi anh không hề có ngoại hình đẹp chuẩn diễn viên Hàn, nhưng hiện tại anh có dàn fan hùng hậu, luôn nằm trong dàn diễn viên thực lực và đương nhiên là có thể nuôi sống bản thân. Tất cả không hề nhờ vào may mắn, mà vì anh đã rất chăm chỉ học hỏi để trở thành một diễn viên xuất chúng. Năm cấp Hai, mình học chung với một bạn luôn bị đánh giá Trung bình. Lúc nào lên bảng làm bài, bạn cũng lúng túng. Chẳng thầy cô nào tuyên dương bạn. Sau này, bạn học nấu ăn và hiện đang cố gắng lên chức bếp trưởng, đủ nuôi mình đến mức phải tập gym để lấy lại vóc dáng vì ăn hơi nhiều nên hơi béo.
Dù kiếm tiền không phải tất cả, nhưng quả thật học và kiếm tiền có mối quan hệ với nhau. Mình không đồng tình với hai phát ngôn của hai bạn bởi mình nghĩ với những bạn trẻ vẫn còn hoang mang tìm hiểu bản thân, các phát ngôn như thế này dễ dàng khiến các bạn nảy sinh cảm giác hoảng sợ, so sánh. Những bạn điểm cao sẽ tự ti bởi các bạn không có khả năng kiếm tiền nhiều như các bạn khác - người từng có số điểm thấp hơn. Nhưng những phát ngôn này đều có nguồn gốc từ rất nhiều thứ lớn hơn, bản thân mình không khuyến khích mọi người công kích cá nhân các bạn. Mình chỉ mong mọi người hãy nhìn nhận đúng đắn về từ “học”. Xin hãy bỏ từ “học ngu” ra khỏi đầu. Xin ngừng đánh giá người khác qua những điểm số. Thế giới không có kẻ học ngu hay người học giỏi, chỉ có người nỗ lực và người bỏ cuộc. Mình tin rằng các bạn trẻ sẽ luôn có chỗ đứng cho riêng mình, chỉ cần các bạn cố gắng học hỏi, đầu tư vào thứ các bạn yêu thích, trái ngọt sẽ đến.
Search